I. Anlamı
FOB, uluslararası ticarette en sık kullanılan ticaret terimlerinden biridir. "Free On Board" (Gemide Teslim) anlamına gelir. FOB terimi uygulandığında, satıcı malları kararlaştırılan zaman dilimi içinde belirtilen sevkiyat limanında alıcının belirlediği gemiye yüklemekten sorumludur ve alıcıyı derhal bilgilendirmelidir. Malların kaybolması veya hasar görmesi riski, mallar gemiye yüklendikten sonra satıcıdan alıcıya geçer.
II. Satıcının Sorumlulukları
Malların Hazırlanması ve Yüklenmesi
Satıcı, malların sözleşmede belirtilen limanda ve öngörülen zaman dilimi içinde alıcının belirlediği gemiye yüklenmesini sağlamalıdır. Örneğin, bir Çinli giyim üretim şirketi FOB Şanghay Limanı şartları altında giyim satıyorsa, malları yüklemeyi ayarlayan nakliye acentesine teslim etmesi gerekir. Satıcı, malların miktar ve kalitesinin sözleşme gerekliliklerini karşıladığından ve malların deniz taşımacılığı için uygun şekilde paketlendiğinden emin olmalıdır.
Satıcı ayrıca malların yükleme noktasına kadar olan tüm maliyetlerini de üstlenir. Buna limana iç nakliye maliyetleri ve malların gemiye yüklenmesi için liman elleçleme ücretleri dahildir. Örneğin, giyim şirketi fabrika deposundan Şanghay Limanı'na nakliye ve kıyafetlerin gemiye yüklenmesi için liman elleçleme ücretlerini ödemek zorundadır.
İhracat Gümrük İşlemleri
Satıcı, ihracat lisansları almak ve ihracat beyannamelerini tamamlamak dahil olmak üzere tüm ihracat gümrük formalitelerini yönetmekten sorumludur. Örneğin, elektronik ürünlerin ihracatı durumunda, satıcı gümrük yetkililerine ürün adını, özelliklerini, fiyatını ve diğer bilgileri doğru bir şekilde beyan etmeli, geçerli tüm ihracat vergilerini ödemeli ve malların sorunsuz bir şekilde ihraç edilebilmesini sağlamalıdır.
Alıcıya Bildirim
Mallar gemiye yüklendikten sonra, satıcı alıcıya yeterli bildirimde bulunmalıdır. Bu önemlidir çünkü mallar geminin küpeştesini geçtikten sonra risk alıcıya geçer. Satıcı alıcıyı zamanında bilgilendiremezse ve nakliye sırasında mallara bir şey olursa, sorumluluk konusunda anlaşmazlıklar ortaya çıkabilir. Bildirimde yükleme zamanı, geminin adı ve mallar hakkında belirli bilgiler gibi ayrıntılar yer almalıdır.
III. Alıcının Sorumlulukları
Kiralama ve Sigorta
Alıcı, bir gemi kiralamaktan veya bir gemide yer ayırtmaktan sorumludur ve satıcıya geminin adını, yükleme limanını ve gerekli teslimat süresini zamanında bildirmelidir. Örneğin, bir Amerikan ithalatçısı Çin'den FOB şartları altında mekanik parçalar satın alıyorsa, ithalatçı bir nakliye şirketi ayarlamalı ve Çinli satıcıya belirli gemi adını ve yükleme süresini bildirmelidir.
Alıcının ayrıca nakliye sigortası satın alması gerekir. Risk, mallar yüklendikten sonra alıcıya geçtiğinden, alıcının malların değerine ve ilgili nakliye risklerine göre uygun bir sigorta poliçesi seçmesi gerekir, örneğin Özel Ortalamadan Arınmış (FPA), Ortalamayla (WA) veya Tüm Riskler. Örneğin, yüksek değerli ve kolayca hasar gören hassas aletler için alıcı daha kapsamlı bir teminat elde etmek amacıyla Tüm Riskler sigortasını tercih edebilir.
Belgelerin Kabulü ve Ödeme
Alıcının, satıcı tarafından sağlanan ticari fatura, paketleme listesi ve konşimento gibi ilgili belgeleri kabul etmesi gerekir. Bu belgeler, alıcının sonraki ithalat gümrük işlemlerini ve ödeme yerleşimini halletmesi için gereklidir. Aynı zamanda, alıcı, akreditif veya telgraf transferi gibi sözleşmede kararlaştırılan ödeme yöntemine göre satıcıya ödeme yapmalıdır.
IV. FOB Teriminin Avantajları ve Dezavantajları
Avantajları
Satıcı için risk nispeten erken bir zamanda transfer olur. Mallar gemiye yüklendikten sonra, satıcı nakliye süreciyle ilgili daha az endişe duyabilir. Örneğin, bozulabilir mallar için, satıcı nakliye sırasında koruma konusunda endişelenmek zorunda değildir, çünkü bu riskler çoğunlukla alıcı tarafından üstlenilir.
Alıcı için, taşıma ve sigorta seçeneklerini seçmede daha fazla esneklik vardır. Alıcı, kendi ihtiyaçlarına ve maliyet değerlendirmelerine göre en uygun maliyetli nakliye şirketini ve sigorta poliçesini seçebilir.
Dezavantajları
Satıcının taşıma süreci üzerinde daha az kontrolü vardır. Alıcı gemiyi kiralamaktan sorumlu olduğundan, satıcı malların en ideal koşullar altında taşınmasını sağlayamayabilir. Örneğin, alıcı tarafından seçilen nakliye şirketinin hizmet kalitesi düşük olabilir ve bu da uzun taşıma sürelerine veya mallara zarar verme risklerinin artmasına yol açabilir.
Alıcının mallar gemiye yüklenmeden önce mallar üzerinde daha az kontrolü vardır. Yüklemeden önce mallarda kalite sorunları gibi gereksinimleri karşılamayan sorunlar ortaya çıkarsa, alıcı bunları zamanında tespit edip çözemeyebilir.
Gerçek uluslararası ticaret işlemlerinde FOB teriminin kullanılması, alıcı ile satıcı arasındaki sözleşme şartlarının dikkatli bir şekilde müzakere edilmesini, böylece tarafların hak ve yükümlülüklerinin açıklığa kavuşturulmasını ve ticari anlaşmazlıkların önlenmesini gerektirir.
Gönderi zamanı: 25-Haz-2025
